نشریه علمی-پژوهشی

---

مقدمه: از آنجا که عدم متابعت درمانی یکی از معضلات پیش روی متخصصان بالینی در درمان مبتلایان به اسکیزوفرنیاست و نظر به این که نگرش به درمان در شکل گیری این معضل نقشی محوری دارد، پرداختن به نگرش نسبت به درمان و عوامل احتمالی دخیل در آن ضروری به نظر می رسد؛ لذا پژوهش حاضر با هدف بررسی نگرش به بستری شدن در مبتلایان به اسکیزوفرنیا انجام شد.
روش: این پژوهش به شیوه کیفی و با روش تحلبل پدیدارشناختی تفسیری انجام گرفت. نمونه پژوهش به روش هدفمند انتخاب شد و تمامی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنیایی که در سه ماهه چهارم سال ۱۳۹۶ در بخش های حاد مرکز آموزشی درمانی روانپزشکی رازی شهر تهران بستری شدند و در پژوهشی با هدف بررسی اثربخشی برنامه بازگشت به اجتماع شرکت داشتند برای مصاحبه نیمه ساختار یافته انتخاب شدند که مشتمل بر دو گروه بودند. اعتبار و پایایی پژوهش کیفی حاضر بر سه محور کاربردی بودن، ثبات، و مبتنی بودن بر واقعیت، استوار بود.
یافته ها: یافته های حاصل از تحلیل محتوای مصاحبه های بیماران در گروه درمان روانپزشکی متعارف در قالب ۱۳ خوشه موضوعی و ۵ موضوع محوری شامل "عوامل محیطی، ناآگاهی ها، آگاهی ها، عوامل مرتبط با عزت نفس، و کیفیت زندگی بیماران در مدت اقامت در بیمارستان" و درگروه برنامه بازگشت به اجتماع در قالب ۱۵ خوشه موضوعی و ۶ موضوع محوری شامل موارد محوری فوق الذکر به انضمام یک موضوع محوری دیگر با عنوان "برنامه های درمانی" دسته بندی شد.
بحث و نتیجه گیری: عواملی نظیر محدودیت های محیطی، آگاهی ها و ناآگاهی های فردی، عوامل تهدید کننده عزت نفس، کیفیت زندگی در مدت اقامت در بیمارستان، و کمیت و کیفیت برنامه های درمانی بر نگرش بیماران به تجربه بستری شدن تأثیرگذار بودند. میان نگرش بیماران در دو گروه مورد بررسی تفاوت کیفی وجود داشت ضمن آنکه نگرش نسبت به بستری شدن در بیماران گروه بازگشت به اجتماع در مجموع مثبت تر بود.
 

---

مقدمه: اختلال اسکیزوفرنیا به عنوان شدیدترین اختلال روان پریشی، از ناتوان کننده ترین بیماری برای بیمار و خانواده وی محسوب میگردد. اختلال ناتوان کننده ایست که اثرات منفی زیادی برعملکرد اجتماعی مبتلایان دارد. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی یک برنامه خود مراقبتی مبتنی بر مدل اورم برارتقاء عملکرد کلی مبتلایان به اسکیزوفرن انجام شد.
روش کار: این پژوهش، در دو مرحله کیفی وکمی( کارآزمایی بالینی )در سال ۱۳۹۸ انجام گردید. در مرحله کیفی برنامه "آموزش خود مراقبتی " بر اساس مدل خود مراقبتی اورم، تدوین، و بصورت کار آزمایی بالینی با پی گیری سه ماهه اجرا و ارزیابی گردید. در ابتدا پیش نویس برنامه تدوین و با استفاده از تکنیک رند روایی محتوای مورد بررسی و نهایی گردید. در مرحله اجرا، تعداد ۷۰ نمونه در دو گروه کنترل ( ۳۵ نفر) و آزمون (۳۵ نفر) شرکت که به روش آسان تداومی انتخاب و بطور تصادفی ساده در دو قرار گرفتند شرکت داشتند. معیار ورود شامل: حداقل دو سال سابقه بیماری و دارا بودن معیارهای زمان ترخیص طبق نظر روانپزشک بود. گروه آزمون در برنامه آموزش خود مراقبتی در هشت جلسه نود دقیقه ای شرکت نمودند و گروه کنترل در سه جلسه گروهی شرکت و به بیان مشکلات و تجارب خود پرداختند. اطلاعات با استفاده از پرسشنامه عملکرد کلی بیماران اسکیزوفرن ( GAF ) در شروع مطالعه، یک ماه وسه ماه بعد از مداخله جمع اوری و توسط نرم افزار SPSS نسخه ۲۰ و آزمون آماری توصیفی و استنباطی تجزیه و تحلیل شدند.
یافتهها: یافته ها نشان داد؛ بین دو گروه کنترل ( ۰۳ / ۸ ± ۵۷ / ۵۵ ) و آزمون ( ۴۶ / ۷ ± ۰۶ / ۵۵ ) قبل از مداخله، تفاوت معناداری مشاهده نشد ( ۰۵ / ۰ < P )
ولی یک ماه و سه ماه بعد از مداخله، به ترتیب با اختلاف میانگین ( ۵۱۴ / ۷ - و ۵۴۳ / ۵ -) عملکرد بیماران گروه آزمون بیشتر از گروه کنترل بود( ۰۵ / ۰ >P)
نتیجه گیری: نتایج حاصل از پژوهش نشان داد؛ آموزش خود مراقبتی بر اساس مدل خود مراقبتی اورم میتواند موجب افزایش میانگین عملکرد کلی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی شود.

---

مقدمه و هدف: درمانهای روانپزشکی متعارف در درمان اختلالات طیف اسکیزوفرنیا با ضعف هایی مواجه اند و در حیطه های مهارت آموزی و جامعه محور تاثیر چندانی ندارند. به همین دلیل پژوهش حاضر با هدف تعیین نقش برنامه بازگشت به اجتماع ( CRP ) به عنوان یک روش مکمل درمانی جامعه محور در افزایش آمادگی برای ترخیص و سازگاری پس از ترخیص در بیماران مبتلا به اختلالات طیف اسکیزوفرنیا صورت گرفت.
روش کار: جامعه آماری کارآزمایی بالینی تصادفی ( RCT ) حاضر شامل تمام بیماران اسکیزوفرنیا بستری در بیمارستان رازی در سال ۱۳۹۶ بود. تعداد ۸۰ نفر از بیماران به روش تصادفی ساده انتخاب و به صورت تصادفی و مساوی در گروه های آزمایش و کنترل گمارش شدند. روش مداخله ای مورد استفاده، برنامه بازگشت به اجتماع بود که به صورت گروهی در کنار درمان روانپزشکی متعارف در گروه آزمایش اجرا شد، در حالی که بیماران گروه کنترل صرفاً تحت درمان روانپزشکی متعارف قرار گرفتند. ابزارهای اندازه گیری پژوهش شامل فرم اطلاعات جمعیت شناختی، آزمون برنامه بازگشت به اجتماع، جدول روزانه برنامه بازگشت به اجتماع، و جدول ارزیابی ناتوانی سازمان جهانی بهداشت بود. دفعات پرخاشگری بیماران پس از خروج از بیمارستان نیز در فواصل یک، سه، و شش ماه پس از خروج از بیمارستان از طریق مصاحبه تلفنی با خانواده بیماران تعیین و ثبت شد.
یافته ها: اجرای برنامه بازگشت به اجتماع در ترکیب با درمان روانپزشکی متعارف بر مولفه های آمادگی برای ترخیص (شامل آمادگی برای ترخیص، و آگاهی در مورد بیماری، علائم عود و اطلاعات دارویی) ( ۰/۰۱=p) و سازگاری (شامل افزایش توانایی و ارتقای عملکرد، توانایی طرح ریزی برنامه روزانه، میزان پرخاشگری) (۰/۰۱=p) نسبت به گروه کنترل موثرتر بود.
نتیجه گیری: به منظور جبران نقطه ضعف درمان روانپزشکی متعارف در افزایش آمادگی برای ترخیص و سازگاری پس از ترخیص بیماران مبتلا به اختلالات طیف اسکیزوفرنیا میتوان از درمانهای مکمل غیردارویی از جمله برنامه بازگشت به اجتماع بهره گرفت.