نشریه علمی-پژوهشی

مقدمه: تعلل‌ورزی، یک پدیده رفتاری است که به صورت به تأخیر انداختن تکالیف توصیف شده و موجب ایجاد استرس، احساس گناه و کاهش شدید بازدهی فردی می‌شود. این پدیده رفتاری به دلیل عدم تعهد فرد به تکالیف و مسؤولیت‌ها، باعث می‌شود شخص تأیید اجتماعی‌اش را از دست داده و در تعاملات اجتماعی به مشکل اساسی برخورد نماید. لذا هدف پژوهش حاضر اثربخشی مداخله شناختی ـ رفتاری مبتنی بر تعلل بر عزت‌نفس، عملکرد و اهمال‌کاری تحصیلی دانش‌آموزان شهرستان دلفان بود. روش: این پژوهش به شیوه‌ی آزمایشی و با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه شاهد اجرا شد. جامعه آماری شامل کلیه‌ی دانش آموزان پسر دبیرستان‌های نورآباد (دلفان) در سال تحصیلی 93-92 بودند. به منظور انجام این پژوهش، از میان جامعه آماری 60 دانش‌آموز واجد شرایط به شیوه نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب و در سه گروه مداخله و یک گروه شاهد به شکل تصادفی تقسیم شدند (در هر گروه 15 دانش‌آموز). ابزارهای مورداستفاده شامل پرسشنامه‌های اهمال‌کاری، عزت‌نفس و همچنین معدل ترم تحصیلی دانش‌آموزان بود. در فرآیند اجرا، گروه مداخله به مدت 10 جلسۀ تحت آموزش قرارگرفته و گروه شاهد هیچ‌گونه مداخله‌ای را دریافت نکردند. داده‌های به‌دست‌آمده با روش آماری تحلیل کوواریانس توسط نسخه 20 نرم‌افزار SPSS مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: تحلیل کوواریانس نشان داد که آموزش شناختی ـ رفتاری مبتنی بر تعلل بر عملکرد تحصیلی، عزت‌نفس و اهمال‌کاری دانش‌آموزان مؤثر بوده و منجر به بهبود عملکرد تحصیلی و عزت‌نفس و کاهش اهمال‌کاری در دانش‌آموزان اهمال‌کار شده است (001/0>P). نتیجه‌گیری: به‌طورکلی می‌توان گفت که آموزش مداخله شناختی ـ رفتاری مبتنی بر تعلل به افزایش سلامت روان (عزت‌نفس) منجر می‌شود و در پیشگیری از اهمال‌کاری نقشی مؤثر دارد.